Algemene beschouwingen begroting 2021

Het maken van een financieel sluitende begroting voor 2021 is een flinke opgave voor het college van burgemeester en wethouders; dat was het al, maar is nog lastiger geworden door de onzekere tijd waarin we leven. Financiële keuzes zullen gemaakt moeten worden, maar wat GroenLinks betreft maken we die zo dat de sterkste schouders, de zwaarste lasten dragen. Dat betekent dat minima en mensen met wat smallere beurs, zo min mogelijk merken van de bezuinigingsslag die gemaakt gaat worden.

Er komt veel op ons af. Ons, de gemeente én de gemeenschap. Grote thema’s zoals de energietransitie, de klimaatproblematiek, de situatie op de woningmarkt, het onderwijs en de zorg blijven ook de komende jaren enorm van belang. Normaal gesproken zouden we nu een hele waslijst aan wensen neerschrijven, van het inzetten op meer groen en bomen om de warme zomers te verkoelen tot een nieuwe manier van waarderen van onze mantelzorgers en omkijken naar onze ouderen. In deze tijd vinden we dat eigenlijk niet gepast. De maatregelen die zijn getroffen vanwege het COVID-19 virus hebben op dit moment een enorme impact op eenieder dagelijks leven.

Tegelijkertijd bewijst onze samenleving zich door hartverwarmende initiatieven, van groot tot klein, om elkaar een handje te helpen in deze moeilijke tijd. Nadat de maatregelen niet langer nodig zijn, zullen we de economische en emotionele gevolgen van de crisis waarschijnlijk nog een lange tijd voelen. Van ZZP’ers die geen diensten meer konden verlenen tot ondernemers die hun bedrijf failliet hebben zien gaan en veel vaste werknemers die hun werk tijdelijk of voor langere tijd zijn kwijtgeraakt. 

2021 zal volgens ons dan ook een periode van herstel moeten zijn. Want waar de natuur zich in deze tijd wat heeft kunnen herstellen, begint het herstel voor onze samenleving pas dan. Fysiek herstel, voor degenen die het virus hebben opgelopen. Emotioneel herstel, voor eenieder die geraakt is door het verlies van een dierbare en door de eenzaamheid. Economisch herstel, voor getroffen werknemers en werkgevers. En wellicht het meest onverwacht, herstel van onze waarde. Waardeherstel, omdat we hebben gezien hoe belangrijk het is om een goed zorgstelsel te hebben, waarin we zorgmedewerkers waarderen in plaats van uitkleden. Omdat we over de hele wereld hebben gezien wat onze directe impact is op de omgeving, en ook wat er gebeurt als we ineens even stilstaan. En omdat uiteindelijk boven alles, onze gezondheid, individueel en als samenleving, het allerbelangrijkste is. Wat ons betreft moet de focus dan ook op deze gezondheid en het welzijn van onze samenleving liggen, in de breedste zin van het woord.

In de tussentijd is het belangrijk om onszelf niet te verliezen in negativiteit. En om te blijven omkijken naar degenen die ons dierbaar zijn, maar ook om rekening te houden met eenieder.

Desondanks zullen we toch stil moeten staan bij de begroting 2021 van onze gemeente. We zien het college een flinke besparingsslag voorstellen; 3,6 miljoen euro voor 2021, meer dan 4 miljoen euro voor de jaren daarna. Noodzakelijk, daar zijn we het over eens. De afgelopen jaren is het begrotingstekort flink opgelopen, en is het spaarboekje leeggeraakt. De begroting moet dus niet alleen sluitend worden gemaakt; er zal ook gespaard moeten worden voor de toekomst.

Als we kijken naar de voorgestelde besparingen, zien we dat het college een aantal van onze voorstellen van de afgelopen tijd heeft meegenomen: het besparen op vastgoed door het afstoten van o.a. het Oude Raadhuis en de Van Gogh kerk en het verlagen van het onderhoudsniveau van de wegen en het groen, omdat we liever investeren in mensen dan in stenen. Minder groenonderhoud lijkt wellicht wat tegenstrijdig, maar door op een slimmere manier bloemen in te zaaien in plaats van gras, verbeteren we de biodiversiteit en verlagen we de kosten. Ook zien we dat het college nu voorstelt om een toeristenbelasting in te voeren, iets waar wij al eerder voor pleitten en wat het tekort nu een stukje minder groot had gemaakt. We zijn blij om te zien dat het college een deel van onze input heeft meegenomen. Maar we zijn niet blij met alle voorstellen.

Er wordt een flinke duit uit het sociaal domein gehaald. Daar waar onze (meest) kwetsbare inwoners geraakt worden. We zien hier wel een paar slimme maatregelen. Zo wordt er gekeken naar het aanbrengen van een scherpere scheiding in de jeugdzorg tussen wat de gemeente zou moeten betalen of wat bijvoorbeeld thuishoort bij de Wet langdurige zorg of het passend onderwijs. Ook het sturen op prestaties van zorgaanbieders bij de Wmo lijkt een goede stap. In beide gevallen vragen wij het college wel te waken voor het uitruilen van kwaliteit van deze voorzieningen voor lagere kosten. We mogen onze meest kwetsbare inwoners niet ‘afwaarderen’ vanwege onze bezuinigingsopgave. De zorg en sociale ondersteuning zijn twee cruciale pilaren van ons sociale stelsel. Juist in deze tijd is het belangrijk om dat sociale stelsel in ere te houden, te waarderen en zelfs te versterken. De coronacrisis zorgt voor eenzaamheid, stress en onzekerheid. Dat mogen we niet uit het oog verliezen. GroenLinks maakt zich hier ernstige zorgen over, en zeker over de groep inwoners in onze samenleving die het meest kwetsbaar is. Wij willen aan het college dan ook meegeven om bij de bezuinigingen deze kwetsbare groep zoveel mogelijk te ontzien en waar nodig terug naar de raad te komen om de bezuinigingen bij te stellen. Daarnaast zouden we graag zien dat het college nog meer werk maakt van preventie. Nog steeds veel kosten in het sociaal domein zijn te voorkomen. Eenzaamheid, burn-outs, dementie, overgewicht en drankmisbruik. Allemaal kwesties die met de juiste preventie voorkomen of op zijn minst verminderd kunnen worden.

De coronacrisis heeft de economie grote schade toegebracht en veel bedrijven en werkzaamheden lagen of liggen nog steeds stil. Dit heeft een groot effect op de werkgelegenheid. Vele mensen verloren hun baan, zzp’ers verloren opdrachten en anderen leven nog in onzekerheid. De gevolgen hiervan zullen nog lang doorwerken. GroenLinks vraag het college om alert te zijn op deze ontwikkelingen. Niet alleen zorgt het verlies van een baan voor verlies van inkomen, maar het zorgt ook voor onzekerheid en stress. Als gevolg daarvan nemen ook lichamelijke en psychische klachten toe. Laten we ook oog hebben voor onze zzp’ers. Trotse zelfstandige ondernemers, die in deze tijden wellicht te weinig opdrachten hebben om rond te komen, en te trots zijn om bij de gemeente aan te kloppen. GroenLinks roept het college op om hier proactief mee om te gaan. Tegelijkertijd moeten we niet streven naar het teruggaan naar onze oude economie; grijp deze verschrikkelijke impact aan en geef er een positieve draai aan. Zet in op een groene, circulaire economie die binnen de grenzen van onze aarde en samenleving draait, en niet deze aarde vernield.

Rondom het thema duurzaamheid zien we dat een deel van de gelden terugvloeit naar de algemene pot, terwijl de scores op dit gebied al voor het derde jaar op rij dalen. Het klimaat verandert, de weersomstandigheden worden grilliger en anders dan vroeger. Daar moeten we ons op voorbereiden; door zo veel mogelijk steen te vervangen door groen en bomen, wat helpt tegen wateroverlast én tegen hitte. Tegelijkertijd moeten we deze verandering ook terugdraaien; minder broeikasgassen uitstoten. We snappen dus niet waarom duurzaamheidsgeld terug naar de algemene pot gaat ‘omdat dit niet wordt gebruikt’, er is nog zoveel te doen.

Sporten is daarnaast een belangrijk onderdeel in het leven van veel Etten-Leurenaren, zelfs nu het door de omstandigheden lastiger is om een sport te beoefenen. Sporten is gezond en vaak ook belangrijk voor sociale contacten. Het college stelt voor om meer huur te vragen aan sportverenigingen voor de sportvelden en tegelijkertijd minder subsidie aan hen te verstrekken. Een dubbele bezuiniging dus. Ondanks dat de sportverenigingen al in het begin van dit jaar een brief stuurden aan het college met de vraag om in overleg te gaan over mogelijke bezuinigingen, is hier door de wethouder niet eens op ingegaan. Etten-Leur maken we toch samen? De bezuinigingen betekenen dat de sportverenigingen aanzienlijk meer contributie moeten ophalen bij hun leden, anders kan de hogere huur niet worden betaald. Dit zou voor sommige inwoners het sporten vrijwel onbereikbaar maken. We willen dat iedereen vrij moet kunnen kiezen welke sport te beoefenen, zonder afhankelijkheid van de grootte van de portemonnee. Daarom zullen wij een motie indienen om dat te bewerkstelligen.

Als laatste punt van deze beschouwingen staan we stil bij de situatie op de woningmarkt. De huizenprijzen blijven maar stijgen en de samenstelling van huishoudens verandert. Een deel van die stijgende huizenprijs komt door huisjesmelkers en speculanten die goedkopere woningen overbieden en opkopen; dat willen we een halt toeroepen. Daarom dienen we een motie in die deze praktijken onmogelijk maakt. Tegelijkertijd zien we dat huishoudens gemiddeld kleiner worden. Er zijn meer alleenstaanden of kleine gezinnen, die minder woonruimte willen en nodig hebben. We dienen een motie die het college oproept om meer te voorzien in deze woningen, en om positief te staan tegenover Tiny House projecten.

Kortom, laten we ons focussen op de komende periode van herstel. Laten we de goede dingen van het nieuwe en oude normaal met elkaar combineren, en het slechte van beiden zo snel mogelijk achter ons laten.

Blijf gezond en houd moed,

Fractie GroenLinks Etten-Leur,

Dennis Aerts
Luciën Gesser
Simon Jacobs